دویستمین سال تولد حضرت بهاءالله

ترجمه‌ای از بیانیۀ جامعۀ جهانی بهائی که زندگی و آثار حضرت بهاءالله را به طور مختصر معرفی می‌کند. این بیانیه در سال 1992 به مناسبت صدمین سال درکذشت حضرت بهاءالله به درخواست بیت العدل اعظم توسط جامعۀ جهانی بهائی تهیه شد.

بیانیۀ حضرت بهاءالله

آثار بهائی بیان می‌دارند که نوع انسان در سیر تکامل زندگی جمعی خود حال پس از عبور از دوران کودکی در آستانۀ بلوغ جمعی قرار دارد؛ یعنی مرحله‌ای که در آن اصل یگانگی نوع انسان می‌تواند به صورت عملی در بستر یک تمدن جهانی جلوه‌گر شود. در این سیر تکاملی، درک انسان از ماهیت خویش، هدف زندگی، دنیای پیرامونش، روابط و نظام اجتماع و توانائی‌هایش همواره و به تدریج توسعه یافته است. از دیدگاه دیانت بهائی، علم و دین برای انسان دو نظام همپوشان و مکمل دانش جهت ساختن تمدن هستند. همانطور که آگاهی و فهم انسان از بخشی از حقایق هستی در قالب نظامی از دانش که علم نام دارد در طول زمان تکامل می‌یابد، درک ما از حقایق غیرمادی و مفاهیم معنوی که در نظام دانش دین تبلور می‌یابد نیز پیوسته عمیق‌تر و کامل‌تر می‌شود. بنابراین امروز نوع انسان نیازمند فهم جدیدی از دین متناسب با دوران بلوغ بشر است که پاسخگوی پرسش‌های بی‌شماری باشد که روند تکامل اجتماعی و فکری بشر رقم زده است.

حضرت بهاءالله از دین به عنوان «سبب بزرگ از برای نظم جهان و اطمینان من فی الامکان (تمامی مردمان)» یاد می‌‌کنند و اینکه «دین‌الله و مذهب‌الله از برای حفظ و اتحاد و اتفاق (همبستگی) و محبت و اُلفت (دوستی) عالم است». اما آن‌چه امروز به نام دین در دنیا شناخته می‌شود و توسط بسیاری از رؤسای مذهبی رواج می‌یابد، در اغلب موارد در تضاد با هدف دین و حقیقت آن است. برداشت‌هایی از دین که آن را معادل با سنت‌پرستی، تحجر و تعصب می‌داند و ایمان را در تضاد با عقلانیت می‌بیند، نه تنها به پیشرفت و ترقی نمی‌انجامد بلکه موجب توجیه و تشویق فرهنگ بیگانگی، تبعیض، ظلم و در نهایت جزم‌‌اندیشی می‌شود.

برای اینکه دین بتواند همپای علم، نیروی محرکه و پیش‌برندۀ ساختن تمدن باشد و عامل آرامش و آسایش مردمان گردد، نیازمند حصول شرایطی است. آثار بهائی با تشریح این شرایط مفهوم جدیدی از دین پیش‌روی بشر می‌گذارند. حضرت بهاءالله با ظهور خود تنها مجموعه‌ای از تعالیم جدید ارائه نمی‌دهند، بلکه مفهوم کلی دین را بازسازی می‌نمایند.

حضرت بهاءالله ادیان را به فصل‌های پی درپی کتابی واحد تشبیه می‌کنند؛ کتابی که می‌توان آن را دین الهی نامید. ایشان بیان می‌دارند حقیقت یکی است و در گذر زمان، به تناسب میزان درک و فهم بشریت و نیازهای هر دوره از تاریخ، بخشی از آن توسط ادیان به نوع انسان عرضه شده‌ است. بنابراین دین لازم است پیروانش را تشویق کند که درک خود را از دین و بینش‌هایی که ارائه می‌کند همچون درک از علم و یافته‌هایش رو به رشد و نه مطلق بدانند؛ تکیه بر روشن‌بینی، عقلانیت و حقیقت‌جویی داشته باشد و بر اهمیت جستجوی حقیقت به طور مستقل تأکید کند.

دین در مفهوم جدیدش دانش علمی را به عنوان ارزشمندترین دارایی انسان در نظر می‌گیرد و با پر رنگ نمودن نقش آن در پیشرفت اجتماع و سعادت و رفاه بشر، با تقلید، خرافات و اوهام مبارزه می‌کند. در آثار بهائی بر هماهنگی دین با علم و عقل تا آن‌جا تأکید شده است که حضرت عبدالبهاء توضیح داده‌اند: «اگر دین مخالف علم و عقل باشد ممکن نیست سبب اطمینان قلب شود. چون سبب اطمینان نیست اوهام است. آن را دین نمی گویند.»

از دیگر شرایطی که آثار بهائی برای دین تعیین می‌کنند این است که دین باید سبب آرامش، آسایش، الفت و محبت در میان مردمان باشد، در غیر این صورت نام دین را نمی‌توان بر آن نهاد. حضرت بهاءالله می‌فرمایند: «ای اهل عالم! مذهب الهی از برای محبت و اتحاد است؛ او را سبب عداوت (دشمنی) و اختلاف منمایید.» اگر قرار است دین چنین نقشی ایفا کند آن را نمی‌توان به حیطۀ زندگی شخصی محدود نمود بلکه باید به عنوان منشاء خیر اجتماعی از آن بهره برد.

بر اساس چنین فهمی است که دین را می‌توان مروج افکار متعالی و سازنده دانست. دین در معنای حقیقی خود اخلاق نیکو ترویج می‌دهد، بردباری، محبت، بخشش و بزرگواری را تقویت می‌کند، توان‌مندی افراد را برای خدمت به دیگران و فداکاری در راه خیر عموم و رفاه جمعی پرورش می‌دهد. دین حقیقی به افراد می‌آموزد جهان‌بین باشند نه خودبین، از تعصبات دوری نمایند، هیچ‌کس را بیگانه نبینند، در ایجاد یگانگی و اتحاد بین نوع بشر سهیم باشند، در راه رفاه مادی و معنوی همگان کوشش نمایند، تولید، کاربرد و انتشار دانش را در کانون زندگی خود قرار دهند، به اصل عدالت در زندگی شخصی و اجتماعی خود پایبند باشند، مایۀ سرور و شادی حقیقی شوند و در یک سخن دنیایی جدید بسازند.

ظهور حضرت بهاءالله، بینشی روشن از یگانگی نوع بشر و رهنمون‌های لازم برای تحقّق آن را برای انسان به ارمغان آورده است. اصل یگانگی و تحقق آن در قالب وحدت عالم انسانی محور جمیع تعالیم آئین بهائی، هدف ظهور حضرت بهاءالله و اصل تعیین‌کنندۀ شیوۀ عمل جامعۀ بهائی است. بر اساس آثار بهائی، این اصل نشانۀ آشکار دوران بلوغ بشر است و باید درتمام جنبه‌های زندگی اجتماعی ظاهر گردد.

تعلق نوع انسان به یک قوم واحد که زمانی با ناباوری به آن نگاه می‌شد، امروزه به طور وسیعی مورد پذیرش است. کنار گذاشتن تعصباتی که بشر از دیرباز درگیر آن بوده و همچنین افزایش حس شهروندی جهانی از نشانه‌های رشد آگاهی نسبت به یگانگی نوع انسان است. اعتقاد به اینکه همۀ ما اعضای یک خانوادۀ واحد انسانی هستیم در کانون اعتقادات بهائی قرار دارد. حضرت بهاءالله جامعۀ انسانی را به بدن انسان تشبیه می‌کنند. در بدن، میلیون‌ها سلول، با شکل‌ها و کارکرد‌های متنوع هر یک نقش خود را در برقراری نظامی سالم ایفا می‌نمایند. اصل حاکم بر عملکرد بدن همکاری است. اعضای مختلف بر سر منابع با هم به رقابت نمی‌پردازند. اگر عضوی از بدن در رنج و درد باشد، دیگر اعضا نیز ناگزیر رنج می‌برند. جامعۀ بشری نیز از همبستگی و روابط افرادی تشکیل شده‌ است که در عین تنوع و تفاوت‌های ظاهری، دستیابی به خواسته‌هایشان به رفاه و سعادت همنوعانشان وابسته است.

وحدت نوع انسان به معنای یکنواختی نیست و در آثار بهائی بر اصل وحدت در عین حفظ تنوع و کثرت تاکید شده است. با وجود تنوع و تفاوت‌های ظاهری، قومی و نژادی میان انسان‌ها، هدف مشترکِ پیشبرد تمدنی همیشه در حال پیشرفت به زندگی همۀ آن‌ها معنا می‌دهد. همۀ انسان‌ها شهروندان یک کرۀ خاکی هستند، مسئولیت حفظ جهان آفرینش را بر عهده دارند و به همین نسبت همگی سزاوار برخورداری از جهانی هستند که رفاه مادی و معنوی همۀ نوع بشر را توأمان فراهم نماید.

این اصل چیزی بیش از یک دعوت صرف به احترام متقابل و حسن تفاهم بین مردمان متنوع جهان است، هر چند این امور نیز حائز اهمیت هستند. نتیجۀ منطقی یگانگی نوع بشر تغییری ارگانیک در تمامی ساختارهای اجتماع و روابطی است که آن را تداوم می‌بخشند. به عنوان مثال در روابط انسان‌ها با یکدیگر، رابطۀ فرد با خانواده‌، با طبیعت، با نهادهای اجتماعی دنیای امروز، در رعایت حقوق کودکان و زنان در سراسر جهان و در تقسیم عادلانۀ ثروت و منابع جهان.

برای جلوه‌گر شدن اصل یگانگی در عرصه‌های مختلف زندگی بشر، درک جدیدی از ماهیت روابط میان، جامعه و موسسات اجتماع مورد نیاز است. در این بازتعریف بنیادی، موسسات به جای تسلط بر افراد، تلاش‌های جمعی آنان را ساختار می‌بخشند، وحدت بینش و عمل را میان اعضا ترویج می‌دهند، منابع را منصفانه توزیع می‌نمایند، استعدادهای افراد را پرورش می‌دهند و نیرو و اقدامات آنها را در جهت رفاه کل هدایت می‌کنند. در این بستر افراد نیز این رهنمودها را با میل ناشی از درک و آگاهی می‌پذیرند نه از روی ترس و یا اطاعت کورکورانه. . جامعه نیز به جای آن که محیطی رقابتی و خصمانه باشد، باید عرصه‌ای شود برای ارائۀ خدمت به بشریت؛ فضائی که افراد بتوانند در آن استعدادها و خلاقیت خود را بر اساس رهنمودهای موسسات در جهت رفاه و مصلحت عمومی به کار گیرند و با دیگران در جهت بهبود شرایط اجتماعی همکاری و مشورت نمایند.

بکار بستن اصل یگانگی آن‌گونه که حضرت بهاءالله آن‌ را توصیف کرده‌اند، نیازمند بازنگری عمیق در بسیاری اصول و مفاهیم و فرضیاتی است که امروزه زیربنایِ تفکرات و اقدامات بشریت را شکل داده‌اند. از جملۀ این اصول و مفاهیم اصل عدالت است که یکی از مهمترین اصول آئین بهائی است و پیشرفت تمدن منوط به کاربست عدالت در هر حیطه از زندگی اجتماعی است.

لازمۀ درک تعالیم حضرت بهاءالله دربارۀ عدالت، پذیرفتن اصل یگانگی نوع انسان است. عدالت آن هنگام معنا می یابد که بپذیریم جامعۀ انسانی یک کل به هم وابسته و هماهنگ است. در قرن‌های اخیر، عدالت‌خواهی در بسیاری مواقع خود به جنبش‌های تفرقه‌انگیز انجامیده است تا آن‌جا که در ذهن برخی مردم تلاش برای برپایی عدالت اجتماعی معادل با جنبش‌های مخالفت‌گرایانه در نظر گرفته می‌شود. توجه به اصل یگانگی باعث می‌شود که تغییر و تحول اجتماعی برای دستیابی به عدالت از طریق شیوه‌های وحدت‌بخش و سازنده دنبال شود.

برای ساختن دنیایی که در آن تمامی ساکنان کرۀ زمین خود را به عنوان اعضای یک خانوادۀ واحد انسانی در نظر آورند وعدالت اصل حاکم بر نظام اجتماعی آن باشد، نوع بشر توان‌مندی بسیار بییشتری از آن‌چه امروز به آن دست یافته است نیاز دارد. رسیدن به چنین سطحی از توان‌مندی محتاج آن است که دسترسی افراد و هم چنین نهادهای اجتماعی به دانش به میزان هر چه بیشتری گسترش یابد. آموزش و پرورش همگانی، عامل ضروری در مسیر این توان‌افزایی خواهد بود اما تلاش‌ها فقط هنگامی به موفقیت خواهند رسید که امور جامعۀ بشری به نوعی سازمان‌دهی مجدد یابد که هر فرد و گروهی از هر قشر و طبقۀ اجتماعی بتواند در کسب، تولید و انتشار دانش سهیم باشد.

بسیاری از دانشمندان، نویسندگان و روزنامه‌نگاران، هنرمندان، نمایندگان اقوام وملل و ادیان مختلف، در دوران معاصر و یا در زمان زندگی حضرت بهاءالله ( قرن 19میلادی) دربارۀ ایشان و آیین بهائی سخن گفته‌اند. آن‌چه در این‌جا می‌خوانید نمونه‌هایی از این نظرات هستند.

مهاتما گاندی می‌نویسد: «دیانت بهائی امیدی است برای همه بشر.»

ماری، ملکه رومانی، می‌نویسد: «...اگر نام بهاءالله یا عبدالبهاء به چشم یا به گوش شما خورد، تعالیم آنها را از خود دور نسازید. بلکه بالعکس، در کتب آنها دقت نمایید و سعی نمایید که بیان روح‌بخش و صلح‌آمیز آنها در قلب‌تان نفوذ کند، هم‌چنان که در قلب من نیز نفوذ کرده‌است.»

تولستوی، فیلسوف و رمان‌نویس روسی، می‌نویسد: «آیین بهائی از مدت‌ها قبل، مورد توجه من قرار گرفته و من معتقدم که این آیین، آیندۀ جامعه بشری است و دنیا را متحد خواهد کرد ... آموزه‌های بهائی، روح این عصر و متناسب با نیاز بشر، پدید آمده است.»

هلن کلر، نویسنده و سخنران آمریکایی، پس از مطالعه کتاب بهاءالله و عصر جدید به خط نابینایان، چنین می‌گوید: ... مبارزه با چنین ایده‌ای [آیین بهائی] بی‌فایده است. زیرا این آیین قدرت تأسیس دنیای جدیدی را دارد و در قلب هر انسانی، حس خدمت به بشر را بیدار می‌کند.

دارمستتر(Darmesteter)، زبان‌شناس و کارشناس خطوط اوستا و کتاب‌های میخی زرتشتی، استاد تاریخ می‌نویسد: «... اگر ایران و دنیا باید تجدید حیات شوند، فقط از راه این آیین، صورت خواهد گرفت.»

آرتور کریستنسن (Arthur Christensen)، شرق‌شناس و پروفسور فلسفه در دانشگاه کپنهاک، می‌نویسد: «بهترین هدیه‌ای که ایران کنونی به جامعه انسانی تقدیم نموده، آیین بهائی است.»

رومن رولان، نویسنده و فعال صلح، برنده جایزه نوبل می‌نویسد: «من زندگی و فداکاری‌های حضرت باب و بهاءالله را برای جامعه بشریت خوانده‌ام و غرقِ دریای تعجب گردیده، به عظمت وجودشان پی برده‌ام.»

ویلیامز جکسون، دانشمند آمریکایی، می‌نویسد: «ایران قدیم، زرتشت و مانی و میترا را به جهان داد؛ ایران کنونی، حضرت باب و بهاءالله را به جهانیان داده. گرچه دولت و ملت ایران، از روی نادانی حضرت باب را تیرباران و بابیان را به وضع دردناکی قتل‌عام نمودند و حضرت بهاءالله را به کشورهای دیگر تبعید کردند، اکنون میلیون‌ها نفر در پنج قاره عالم، به آیین بهائی گرویده‌اند...»

جرج فوت مور (George Foot More)، فیلسوف و استاد دانشگاه هاروارد، می‌نویسد: آیین بهائی، جهانی است و طرف‌دارانش از مخالفان سرسخت جنگ، بی‌سوادی، فقر و عقب‌افتادگی هستند. بهائیان برای استقرار صلح و سوادآموزی در کشورهای در حال رشد، زحمت بسیار می‌کشند و هر کجا راه می‌یابند، مدرسه تأسیس می‌کنند و خواندن و نوشتن را به بومیان یاد می‌دهند.

نیکلا، نویسنده فرانسوی که تاریخ حضرت باب را نوشته است، می‌گوید: «او خود را براى عالم بشریت قربانى کرد و براى آن روح و جسم خود را فدا کرد و براى آن تحمل هرگونه محرومیت و دیدن هر نوع بی‌شرمى و ناسزا و شکنجه و حتى شهادت را نمود و بالاخره با خون خود پیمان نامه اخوت عمومى را مهر و امضا کرد و مانند مسیح با حیات خود بهاى اعلان سلطنت موافقت و مرافقت و انصاف و محبت نوع را ادا نمود.»

استاد محمد اقبال لاهوری می‌گوید: " همه خطوط و سیرهای متنوع فکری ایرانی را بار دیگر به صورت یک ترکیب جامع در نهضت دینی بزرگ ایران جدید می‌توان یافت، یعنی در آئین بابی و بهائی".

دكتر بهرام چوبینه می‌گوید:«... نباید فراموش کنیم که بهاءالله ایرانی بود و اندیشه‌های او بن‌مایه ایرانی دارد و اعیاد این آئین جدید با جشن‌های کهن ایرانی هم‌زمان و هم‌آهنگ است...تعالیم بهاءالله جهانیست و جهان ما روز به روز جهانی‌تر می‌شود...ما اگر به هر دلیلی نمی‌خواهیم و یا نمی‌توانیم بهائی باشیم، ولی می‌توانیم و باید بتوانیم که این حقیقت را بر زبان رانیم که بهاءالله ایرانیست و این پیامبر ایرانی اندیشه‌های جهانی دارد... بارها شانس آن را داشته‌ام و شاهد کنفرانس‎های آنان در گوشه و کنار جهان بوده‌ام شاهد بوده‌ام که بهائیان بی‌شماری از پنج قاره جهان دور هم گرد آمده‌اند و چه اندازه این بهائیان غیر ایرانی به بهاءالله و ایران احترام می‌گذارند و به بزرگی نام او به نیایش می‌پردازند... و ایران را پرستش می‎کنند. همیشه احساس مباهات و افتخار کرده و می‌کنم که سید باب، بهاءالله و عبدالبهاء ایرانی بودند... و من هم‌میهن آنان هستم و هم‌میهنان بهائی داشته و دارم...افسوس که تا کنون نتوانستم آن‌چنان که روح و قلبم آرزو می‌کنند به بهائیان میهنم خدمتی نمایم... امیدوارم با مهر و بدون پیش‌داوری‌ها و تعصبات دینی، بیش از گذشته همه ما به هم‌میهنان دردمند بهائی خودمان خدمت کنیم... »

مهدی خلجی، نویسنده، خطیب و تحلیل‌گر سیاسی و از خانواده روحانیان می‌گوید: « ...چیزی که برای من در جامعه بهائی جذاب است و فکر میکنم داروی درد ایران و خاور میانه است، این است که بهائیان رنج فوق تصور بردها‌ند اما کینه نمی‌ورزند و به ایران وایرانی عشق می‌ورزند و این برای من فوق‌العاده ستایش برانگیز است چون این چرخه ملعون خشونت در ایران نه با خشونت بلکه با ایده صلحی که آیین بهائی مروج آن است از بین می‌رود. آنچه جامعه بهائی به عنوان راه حل پیش روی جامعه ایران می‌گذارد یعنی روح صلح و آشتی، پاسخ قطعی و نهایی به تمام ظلم‌ها و خشونت‌هاست.»

مجمع عالی قانون‌گذاری برزیل در سال 1371ه.ش. اعلان کرد:« بهاالله آفریننده عظیم‌ترین مجموعه آثار دینی است که تا کنون از قلم شخصی واحد صادر شده.»

دادگاه عالی آلمان در سال 1370ه.ش. چنین اعلان کرد: « ماهیت امر بهائی به عنوان یک دین و جامعه بهائی به عنوان یک جامعه دینی، چه در حیات روزانه و چه در سنت فرهنگی و رأی عامه و چه بنابر علم تطبیق ادیان، واضح است شکی در آن نیست.»

	فیلم کوتاه ریشه‌های آئین بهائی در دو قسمت نگاهی به تاریخ سال‌های اولیه آئین بابی و بهائی دارد.
	فیلمی کوتاه که دیدگاه بهائی پیرامون اصل یگانگی نوع انسان را مورد بررسی قرار می‌دهد و گوشه‌هایی از اقدامات بهائیان در سطح محلی برای پیاده‌سازی این اصل در زندگی جوامعشان را به تصویر می‌کشد.
	مفهوم جدیدی از دین- حضرت بهاءالله با ظهور خود تنها مجموعه‌ای از تعالیم جدید ارائه نمی‌دهند، بلکه مفهوم کلی دین را بازسازی می‌نمایند.
	اصل یگانگی - ظهور حضرت بهاءالله، بینشی روشن از یگانگی نوع بشر و رهنمون‌های لازم برای تحقّق آن را برای انسان به ارمغان آورده است.
	کتاب صوتی "کلمات مکنونۀ فارسی" از آثار حضرت بهاءالله
	نظر برخی افراد سرشناس در مورد حضرت بهاءالله و آئین بهائی
	تصاویری از خوشنویسی و طراحی فقراتی از کلمات مکنونه به مناسبت دویستمین سالگرد تولد حضرت بهاءالله
	قطعاتی از آلبوم موسیقی به مناسبت دویستمین سال تولد حضرت بهاءالله
	قطعاتی از آلبوم "یانورالنور" ساخته شده به مناسبت دویستمین سال تولد حضرت بهاءالله

دویستمین سال تولد حضرت بهاءالله

پیام بیت ‌العدل اعظم
اکتبر ۲۰۱۷